şahane deney. filmi kesinlikle izleyin.
***alıntı***
(bkz: die wille) filminde anlatılan psikolojik deney
milgram deneyi’yle benzer özellikler taşıyan bu deney, california, palo alto’da bulunan cubberley lisesi’nde, tarih dersi kapsamında gerçekleştirilmiştir. “nazi almanyası” konusu kapsamında gerçekleştirilen uygulamanın amacı demokratik toplumların dahi faşizme meyilli olduklarını anlatmayı amaçlamış, ve aslında deneyin sahibi, tarih öğretmeni ron jones bir bakıma bunu kanıtlamıştır da.
jones ilk gün bir kaç basit kural getirmiştir: ders zili çalmasıyla birlikte öğrenciler 30 saniyede yerlerini alacak, söz almadan ve ayağa kalkmadan konuşmayacak, söz alırsa söyleyecekleri üç beş kelimeyi geçmeyecek ve her cümlelerinin sonunu “bay jones” diye bitireceklerdir.
ikinci gün jones mevcut sınıfın özel olduğunu belirtmiş, diğerlerinden ayırmış ve disiplinin sağlanmasından sorumlu kılmıştır. onlara “üçüncü dalga” adını veren jones, bir okyanusun en güçlü dalgasının üçüncü dalga olduğu gibi sahte bir efsane uydurarak ismi anlamlandırmıştır. bu gruba nazi selamını öğreten jones, bu grup öğrencilerinin sadece sınıfta değil, dışarıda dahi birbirlerini bu şekilde selamlamalarını emretmiştir. öğrenciler bu kurala istisnasız uymuşlardır.
üçüncü gün jones deneyin kapsamını büyüterek okula yaymıştır. gün başında 30 öğrencilik sınıf, 13 katılımcıyla beraber 43’e yükselmiştir. öğrencilerin hepsi derslerine hevesle sarılmaya başlamış, katılımlarında artış olmuştur. ron jones’un konuyla ilgili kendisinin kaleme almış olduğu makalede belirttiğine göre, kimi öğrenciler “ilk defa adam akıllı bir şeyler öğrendiklerini” beyan etmişler ve hatta “bay jones, niçin diğer konuları da bize böyle öğretmiyorsunuz?” şeklinde sitem etmişlerdir.
kendilerine bir üye kartı düzenleyen öğrenciler, bir de logo tasarlayarak kurumsallaşmışlardır ve grup üyesi olmayan öğrencileri sınıfa sokmamışlardır. yeni üye bulma koşul ve kurallarının da belirlendiği üçüncü günün sonunda toplam katılımcı sayısı 200’ü bulmuştur. gün içerisinde bazı grup üyeleri diğer grup üyelerini kurallara uymadıkları gerekçesiyle jurnallemeye başlamışlardır.
dördüncü gün jones, öğrencilerin projeye haddinden fazla dahil olduklarını, disiplin kurallarına görülmemiş bir liyakatle bağlandıklarını farkedince, olayların kontrolden çıkacağını sezerek deneyi durdurmuştur ancak bunu yaparken, bu hareketin ulusal bir hareket olduğunu, ertesi gün, yani cuma günü başbakanlıktan bir açıklama yapılacağını belirterek yapmıştır. ertesi gün vaat ettiği gibi sınıfa bir televizyon getiren jones, bir kaç dakika karıncalı ekran izlettikten sonra gerçeği açıklamış, bunun nazi rejimi dersi kapsamında faşizmi anlatmak için yaptığını belirtmiş, hemen ardından bir nazi belgeseli izleterek amacını doğrulamıştır.
çocukların olayı velilerine söylemesinden sonra gerçekleşenler ilginçtir: bir haham (konu nazi almanyası olduğunda yahudi olan abd vatandaşları daha hassastırlar) velilerin kaygılarını iletmek için jones’u aramışlardır. jones amacını anlattıktan sonra haham velilerin kaygılarını giderme sözü vermiş hatta deneyin bir parçası olmuştur .
en nihayetinde deney sonlanmış ve deneyin okul yönetimince duyulmasından sonra jones çalıştığı okuldan kovulmuştur ama kovulma gerekçesinin bu deney olduğu resmi olarak belirtilmemiştir.
***alıntı***